*مجتمع علمی فرهنگی سلطان العلماء بندرلنگه*
📖 انسان در قرآن
✍🏻 دکتر ابراهیم زارعی فر
📋 پاره پنجم
*ماده و فراماده*
فهم و درک آفرینش، بسیار پیچیده است اما پی بردن به آفرینش انسان از پیچیدگی بیشتری برخوردار است، چرا که در آفرینش انسان دو عنصر ماده و فراماده به کار رفته است و این دو عنصر به گونه ای در هم تنیده اند که جدا کردن آن ناممکن است. البته صِرف فرامادگی نیست که آفرینش انسان را پیچیده کرده است، بلکه ترکیب بی نظیر ماده و فراماده در آفرینش اوست که انسان را به گل سرسبد آفرینش تبدیل کرده است و خدای تعالی در پي سخن بر سر أفرينش او، با عبارت «تبارک الله احسن الخالقین» این آفریده خود را توصیف می کند.
انسان در بُعد ماده بودن به مانند سایر آفریده ها از عناصر موجود در طبیعت تشکیل شده است و در این بعد حتی ممکن است در برخی از جنبه ها، آفریده های دیگر از او برتر باشند آن گونه که خدای تعالی مي فرمايد: «وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَنْ تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا»(اسراء/37) اما ارزش او زمانی محقق می گردد که عنصر فراماده با عنصر ماده ترکیب می گردد و انسان را از سایر ماده ها متفاوت می گرداند و سبب می شود فرشتگان در پای او به سجده بیفتند: «فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ»(حجر/29) آری، این همان روح خدایی است که انسان را ارزشمند می کند.
البته بررسی بافت آیات نشان می دهد که خدای تعالی بارها به او گوشزد کرده است که بعد مادی او ارزش چندانی ندارد و بر همین اساس در جای جای قرآن کریم به اصل خلقت او اشاره می کند و به او يادآوری مي كند كه: «أَلَمْ نَخْلُقْكُمْ مِنْ مَاءٍ مَهِينٍ»(مرسلات/20) آیا شما را از آبی خوار و بی مقدار نیافریدیم؟ تا همیشه به هوش باشد که هیچ گاه به بعد مادی خود ننازد و بداند که ارزشگذاری خدای تعالی بر اساس بعد مادی او نیست.
خداوند در کنار این یادآوری ها به بعد فرامادی انسان نیز اشاره می کند و آفرینش او را آفرینشی دیگر می نامد تا خلأی را که شاید از رهگذر آفرینش مادی خویش در خود احساس کند، با این یادآوری پر کند: «ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ»(مومنون/14) آری در کنار هم قرار گرفتن صحنه این آفرینش، روند خلقت انسان را جلو چشم او می آورد تا او را از افراط و تفریط دور گرداند و به او گوشزد کند که نباید بعد م
ادامه مطلب |
